اهمیت و جایگاه حمل و نقل ریلی
حمل و نقل ریلی به عنوان یکی از امن‌ترین و پایدارترین روش‌های سفر و جابجایی در سطح جهان شناخته شده و توسعه آن یک شاخص مهم برای پیشرفت کشورها محسوب می‌شود. در ایران، گسترش شبکه‌های ریلی و افزایش طول خطوط ارتباطی از ویژگی‌های مهم ارتقای زیرساخت‌های حمل و نقل است که موجب ارتباط با کشورهای همسایه می‌شود.
افزایش مسافران حمل و نقل ریلی
در سال ۱۴۰۲، تعداد مسافرانی که از خدمات حمل و نقل ریلی استفاده کرده‌اند به ۳۱٫۷ میلیون نفر رسیده است که نشان دهنده افزایش ۷ درصدی نسبت به سال قبل است. این در حالی است که بین سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به دلیل شیوع کرونا شاهد کاهش قابل توجهی بوده‌ایم. روند رشد استفاده از قطارها از سال ۱۳۱۷ تا ۱۴۰۲ به وضوح در نمودار پایین مشخص است.
جابجایی بار در سیستم ریلی
در سال ۱۴۰۲، حمل و نقل ریلی موفق به جابجایی ۱۶۵۹۴ میلیون نفر کیلومتر مسافر شده که نسبت به سال ۱۴۰۱، ۴ درصد رشد داشته است. این شاخص نسبت به سال ۱۳۹۸ نشان‌دهنده ۱۱ درصد افزایش بوده و میانگین مسافت طی شده توسط مسافران به ۵۲۲ کیلومتر می‌رسد. همچنین، ۴۲۹۷۷ هزار تن بار در همین سال جابجا شده که معادل ۲۹ میلیارد تن کیلومتر بار است؛ اما این میزان نسبت به سال گذشته ۴ درصد کاهش یافته است.
چالش‌ها و نیازهای نوسازی ناوگان
با وجود بیش از هزار لوکوموتیو در کشور، تنها ۵۲ درصد از آنها فعال بوده‌اند و این موضوع بیانگر نیاز مبرم به نوسازی ناوگان ریلی است. همچنین با وجود ۱۲٫۳ هزار کیلومتر خط اصلی ریلی و بیش از ۵۲۰ ایستگاه، تقویت زیرساخت‌ها برای بهبود کیفیت و کارایی بیشتر الزامی است.
منابع و اطلاعات قابل دسترسی
اطلاعات جامع در زمینه مسافر، بار، قطار، ایستگاه‌ها، خطوط ریلی و پرسنل راه آهن از سال ۱۳۱۷ به بعد در بخش «حمل و نقل، ارتباطات/ حمل و نقل ریلی» به صورت فایل اکسل موجود است. این آمار و داده‌ها می‌توانند به عنوان مرجع کاملی برای تحلیل وضعیت کنونی و آینده‌نگری توسعه راه‌آهن در ایران استفاده شوند.
نمونه جداول:
تعداد مسافر جابجا شده با قطار
میزان بار خالص جابجا شده با قطار
مسافت پیموده شده توسط قطارها
تعداد ایستگاه راه آهن
طول خطوط راه آهن
نقشه خطوط موجود و در دست ساخت
