فهرست
🏞️ تقسیمات کشوری استان تهران
استان تهران با مساحت 13538 کیلومتر مربع، کمتر از یک درصد از ایران در مرکز ایران واقع شده است که پایتخت سیاسی کشور است و موقعیت ویژه‌ای در بین استان‌ها دارد. استان تهران به 16 شهرستان تقسیم می‌شود. این استان شامل 35 بخش، 49 شهر، 73 دهستان و 1051 آبادی است.
👨👩👧👦 جمعیت و خانوار استان تهران
استان تهران در سال 1404، به 14 میلیون و 557 هزار نفر است که پر جمعیت‌ترین استان ایران است. 17 درصد جمعیت ایران در استان تهران زندگی می‌کنند. به طوری که در هر کیلومتر مربع 1075 نفر در حال زندگی هستند. به طور متوسط سالانه 143 هزار نفر از سال 1395 تا کنون به جمعیت استان تهران اضافه شده است. نسبت جنسی استان تهران در سال 1395 معادل 101 است به عبارت دیگر به ازای هر 100 مرد، 101 زن در استان تهران هستند. 95 درصد از جمعیت استان تهران در شهرها ساکن هستند و تنها 5 درصد در روستاهای استان سکونت دارند.
در سال 1395، 7 درصد از جمعیت استان را سالمندان و 20 درصد از کودکان زیر 15 سال تشکیل شده است. که در سال 1404 شاهد کاهش سهم کودکان و افزایش سهم سالمندان هستیم؛ روندی که نشان از افزایش سالخوردگی جمعیت استان تهران است.
استان تهران در سال 1404، تعداد خانوارهای بیش از 4 میلیون و 288 هزار بود که بر اساس پیش بینی مرکز آمار ایران، به 4 میلیون و 949 هزار خانوار می‌رسد که نشان از افزایش 660 هزار خانوار در طی سال‌های 1395 تا 1404 است. بعد خانوار یا به عبارت دیگر متوسط تعداد افراد در هر خانوار استان تهران، در سال 1395 معادل 3.1 نفر است.
تعداد ولادت در استان تهران روندی کاهش داشته و در سال 1403، به 120 هزار فقره رسیده است. در نقطه مقابل مرگ و میر نسبت به دراز مدت آن افزایش داشته که حدودا 67 هزار نفر در این سال از دنیا رفته‌اند. درنتیجه رشد طبیعی استان تهران کاهشی بوده است. ازدواج و طلاق هردو رو به کاهش بوده به طوری‌که در 12 سال اخیر از 100 هزار فقره ازدواج به 62 هزار کاهش یافته است.
💼 وضعیت کار و اشتغال در استان تهران
از جمعیت 15ساله و بیشتر استان تهران، تنها 41 درصد در بازار کار حضور دارند که شاغل یا بیکار جویای کار هستند. به عبارت دیگر تنها 33 درصد از جمعیت استان در این بازار حضور دارند. 64 درصد از شاغلین استان تهران در بخش خدمات، 35 درصد بخش صنعت و معدن و مابقی در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند.
🏥 بهداشت و درمان در استان تهران
به ازای هر ده هزار نفر، 28 تخت مصوب بیمارستانی در استان تهران وجود دارد که رتبه اول کشوری را از این حیث دارد. سرانه استان تهران در تخت‌های مختلف (روانی، سوختگی، CCU،ICU ،NICU) در رتبه‌های بالا قرار دارد. به ازای هر ده هزار نفر از جمعیت استان، 18 پزشک در حال طبابت هستند که با فاصله زیاد رتبه اول را در بین استان‌ها داراست و تجمع پزشکان را به خصوص در شهر تهران نشان می‌دهد.
📚 وضعیت آموزش در استان تهران
تعداد دانش آموزان استان تهران به بیش از 2 میلیون و 280 هزار نفر رسیده که روند افزایشی آن با توجه به ترکیب جمعیتی استان، در سال‌های پیش رو شاهد هستیم. در حال حاضر بیشتر دانش آموزان دوره ابتدایی هستند که حاصل ازدواج متولدین دهه شصت و انفجار جمعیتی این دهه است و در سال‌های آینده این افزایش به متوسطه اول و دوم منتقل خواهد شد.
حدود 700 هزار دانشجو در دانشگاه‌های استان تهران مشغول تحصیل هستند که نسبت به دهه قبل کاهش زیادی داشته است.
💰 اقتصاد استان تهران
بیش از 20 درصد تولید ناخالص داخلی ایران مربوط به استان تهران است که نقش پر رنگ استان تهران را در کشور نشان می‌دهد و سهم هر نفر از این تولید ناخالص داخلی، 125 میلیون تومان در سال است. 62 درصد از تولید ناخالص داخلی استان تهران مربوط به بخش خدمات، 36 درصد بخش صنعت و معدن، و مابقی بخش کشاورزی است. در نتیجه بخش خدمات نقش پررنگی در اقتصاد استان دارد. بخش‌های “ساخت و تولید صنعت”، “ عمده فروشي و خرده فروشي، تعمير وسايل نقليه”، ” املاک و مستغلات” بیشترین سهم را از ارزش افزوده استان تهران دارند.
در سال 1403، تورم استان تهران 32.5 درصد است که مشابه کشور است. در سال‌های اخیر، فاصله تورم استان تهران و متوسط کشور کم بوده و به طور میانگین کمتر از یک درصد است.
💰 درآمد و هزینه‌های دولت در استان تهران
حدود نیمی از درآمدهای مالیاتی دولت از استان تهران تامین می‌شود. در مقابل 7 درصد از اعتبارات هزینه‌ای استانی و 3 درصد از اعتبارات تملک دارایی استانی، سهم استان تهران است.
🏨 گردشگری در استان تهران
354 باب اقامتگاه عمومی شامل هتل، هتل آپارتمان، مهمانپذیر، متل، پانسیون، بوم‌گردی، اقامتگاه سنتی، مجتمع گردشگری در استان تهران فعال هستند که بیش از 25 هزار تخت ظرفیت دارند.
کاخ گلستان به عنوان تنها اثر تاریخی استان تهران در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شده است.
⚙️ صنعت و معدن استان تهران
بر اساس آمارهای رسمی وزارت صمت، حدود 10 هزار کارگاه صنعتی در استان تهران پروانه بهره‌برداری دارند که 12 درصد کارگاه‌های کشور را تشکیل می‌دهند و صنعتی‌ترین استان کشور محسوب می‌شود. بیش از 6300 کارگاه صنعتی استان تهران بیش از ده نفر کارکن دارند که 489 هزار نفر در این کارگاه‌ها مشغول به فعالیت هستند. 17 درصد از ارزش افزوده این کارگاه‌های صنعتی متعلق به استان تهران است.
استان تهران سهم کمی در ارزش افزوده معدن کشور دارد. در سال 1402، تعداد 124 معدن در استان تهران فعال بوده‌اند و حدود 2 هزار نفر در این معادن مشغول به کار هستند. معادن استان تنها 0.5 درصد از ارزش افزوده معادن کشور را تولید کرده‌اند و در رتبه 19 کشوری قرار گرفته است.
🚗 حمل و نقل در استان تهران
13 میلیون و 747 هزار نفر توسط ناوگان حمل و نقل جاده‌ای شامل اتوبوس، مینی بوس، تاکسی در درون استان تهران و یا سایر استان‌ها جابجا شده‌اند و رتبه سوم کشوری را دارد. بیش از 12 میلیون نفر در فرودگاه‌های استان تهران جابجا شده‌اند که 36 درصد از کل حمل و نقل هوایی کشور در دو فرودگاه مهر آباد و امام خمینی صورت می‌گیرد.
32 میلیون تن بار از استان تهران به مقصد سایر استان‌ها توسط کامیون و سایر ناوگان بار جاده‌ای حمل شده است و 7 میلیون تن نیز در داخل استان جابجا شده‌اند. استان تهران مقصد عمده بار از سایر استان‌ها بویژه استان‌های جنوبی است.
⚡ انرژی در استان تهران
سرانه مصرف برق استان تهران در سال 1402، 2.9 هزار کیلو وات ساعت است که رتبه 17 کشوری را در بین استان‌ها است. 33 درصد مصرف برق استان تهران صورت می‌گیرد.
سرانه مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی استان تهران 783 مترمکعب است که رتبه 16 استانی را به خود اختصاص داده است.
در شبانه‌روز هر نفر 156 لیتر آب در بخش خانگی استان تهران مصرف می‌شود. همچنین 58 درصد از جمعیت استان از خدمات فاضلاب بهره‌مند هستند که با توجه به جمعیت بالای استان و لزوم تصفیه آب و بازگردان آن به چرخه مصرف آب، پوشش حداکثری فاضلاب از الزامات این بخش است.
🌾 کشاورزی استان تهران
تنها 1 درصد از اراضی زراعی ایران در استان تهران قرار گرفته است که 3 میلیون تن انواع محصولات زراعی را در سال زراعی 1401-1402 تولید کرده است. اما در محصولات باغی استان تهران 7 درصد از محصولات باغی کشور را تولید می کنند و رتبه سوم استانی را داراست.
استان تهران در محصولات دامی رتبه‌های بالای کشور قرار دارد؛ به طوری‌که رتبه دوم تولید شیر کشوری را دارد.
💰هزینه و درآمد خانوارهای استان تهران
هزینه زندگی در استان تهران از کل کشور بیشتر است، خانوارهای شهری ساکن استان تهران ماهانه به طور متوسط بیش از 10 میلیون تومان از متوسط کشوری بیشتر هزینه می‌کند. نکته قابل توجه این است که خانورهای ساکن تهران بیشترین درآمد نیز دارند که همین از جاذبه‌های مهم مهاجرت به استان تهران است.
🏘️مسکن و ساخت و ساز در استان تهران
بر اساس سرشماری 1395، 4.2 میلیون واحد مسکونی در استان تهران وجود دارد که 80 درصد آن‌ها آپارتمانی است. با توجه به برآوردهای مرکز آمار ایران، حدود 700 هزار خانوار از سال 1395 به بعد به خانوارهای تهرانی افزوده شده است که در نتیجه نیاز به حداقل ساخت 700 هزار واحد مسکونی در استان تهران است.
از سال 1395 به بعد، سالانه به طور میانگین 15 هزار پروانه ساخت و ساز صادر شده است که در این پروانه‌ها ساخت بیش از 680 هزار واحد مسکونی پیش بینی شده است.
🎭فرهنگ در استان تهران
در سال 1402، تعداد 90 سینما در استان تهران فعال بوده‌اند و به ازای هر هزار نفر از جمعیت استان، 4 صندلی سینما وجود دارد. همچنین 339 کتابخانه در استان تهران در حال فعالیت هستند.
