نرخ بیکاری تابستان 1404: کاهش واقعی یا فرار از بازار کار؟
بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در تابستان 1404 به 7.4 درصد رسیده است. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش جزئی دارد، اما آیا این کاهش نشانهای از بهبود واقعی بازار کار ایران است؟ یا تنها بازتابی از ناامیدی نیروی کار و خروج آنها از چرخه اقتصادی؟ در این مقاله، با بررسی دقیقترین آمارهای رسمی، وضعیت فعلی بازار کار ایران را تحلیل میکنیم.
آمار کلیدی بیکاری تابستان 1404
این رقم نشاندهنده کاهشی حدود 0.1 درصدی نسبت به تابستان 1403 است. اما در همین دوره:
- جمعیت شاغل کشور به 24.9 میلیون نفر رسیده که 171 هزار نفر کمتر از سال گذشته است.
- نرخ مشارکت اقتصادی نیز کاهش یافته — یعنی تعداد افرادی که در بازار کار فعال هستند (شاغل یا جویای کار) کمتر شده است.
این دو شاخص در کنار هم نشان میدهند که کاهش بیکاری لزوماً به معنای ایجاد شغل نیست، بلکه ممکن است ناشی از خروج نیروی کار از بازار — بهویژه زنان و جوانان — باشد.
بیکاری جوانان: بحرانی پنهان در بازار کار
جوانان همواره آسیبپذیرترین گروه در بازار کار ایران بودهاند. در تابستان 1404:
- نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله: 19.0%
- نرخ بیکاری جوانان 18 تا 35 ساله: 14.4%
این یعنی تقریباً هر پنج جوان فعال اقتصادی، یکی بیکار است. این وضعیت نهتنها یک چالش اقتصادی، بلکه یک بحران اجتماعی محسوب میشود که میتواند به کاهش انگیزه تحصیلی، مهاجرت مغزها و ناامیدی گسترده منجر شود.
اشتغال فارغالتحصیلان دانشگاهی در تابستان 1404
نرخ بیکاری فارغالتحصیلان آموزش عالی در این دوره 10.6 درصد گزارش شده است که 1 درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است. با این حال:
- 40.3 درصد از کل بیکاران کشور را فارغالتحصیلان تشکیل میدهند.
- بسیاری از این افراد در رشتههایی شاغل میشوند که با تحصیلاتشان ارتباطی ندارد (اشتغال نامناسب).
توزیع اشتغال در بخشهای اقتصادی
ساختار اشتغال ایران همچنان بهطور چشمگیری تحت سلطه بخش خدمات است:
- خدمات: 53.1% (1% افزایش نسبت به سال گذشته)
- صنعت: 32.6% (کاهش 0.7 درصدی)
- کشاورزی: 14.2% (کاهش 0.3 درصدی)
این روند نشاندهنده ضعف در بخشهای تولیدی و وابستگی بیش از حد به خدمات — که اغلب شامل مشاغل پاییندرآمد و غیررسمی است — میباشد.
اشتغال ناقص: بیکاری پنهان در لباس شغل
در تابستان 1404، 7.6 درصد از شاغلان دارای «اشتغال ناقص» بودند؛ یعنی کمتر از 44 ساعت در هفته کار میکردند ولی تمایل و نیاز به کار بیشتر داشتند. این شاخص بهویژه در مناطق روستایی و میان مردان شایعتر است و نشاندهنده ضعف در کیفیت اشتغال است.
جمعبندی: آیا بازار کار ایران در حال بهبود است؟
کاهش نرخ بیکاری در تابستان 1404 نشانهای از بهبود اقتصادی نیست. بلکه این کاهش عمدتاً ناشی از:
- کاهش نرخ مشارکت اقتصادی (خروج نیروی کار از بازار به دلیل ناامیدی)
- کاهش جمعیت شاغل در حالی که جمعیت کشور در حال رشد است
- رشد اشتغال غیررسمی و پایینکیفیت
بنابراین، بازار کار ایران در وضعیتی از «ثبات ناپایدار» قرار دارد — جایی که کاهش بیکاری، هزینهای انسانی و اجتماعی سنگین دارد.
آمار کامل بازار کار ایران را دانلود کنید
برای دسترسی به جدیدترین دادههای رسمی شامل نرخ بیکاری، نرخ مشارکت، تعداد شاغلان و بیکاران، تعداد کارمندان دولت، و آمارهای بینالمللی، به صفحه جامع آمار نیروی کار مراجعه کنید.
مشاهده و دانلود آمار بازار کار ایران
